Edelweiss (Εντελβάις) – Το λουλούδι των ορειβατών

Το Εντελβάις (επιστημονικό όνομα: Leontopodium alpinum- Λεοντοπόδιον το αλπικόν), είναι ένα μικρό, άσπρο και χνουδωτό φυτό με άνθη, χωρίς καθόλου άρωμα που ανήκει στην οικογένεια των συνθέτων. Όταν το Εντελβάις καλλιεργείται σε πεδινά εδάφη, τα κοτσάνια του γίνονται μακρύτερα και η ανάπτυξή του άχαρη γιατί χάνει το συμπαγές σχήμα του και τη χνουδωτή υφή στα πέταλα του. Gnaphalium leontopodium και Leontopodium alpinum είναι οι δύο κύριες ποικιλίες αυτού του λουλουδιού. Αντιπροσωπεύεται από τριάντα και πλέον είδη, από τα οποία μόνο δύο υπάρχουν στην Ευρώπη.

Όνομα

Το όνομα "Edelweiss" (Εντελβάις) χρονολογείται από το 1784 και προέρχεται από τις γερμανικές λέξεις "edel" (ευγενές) και "weiss" (λευκό). Το επιστημονικό του όνομα είναι Leontopodium alpinum - Λεοντοπόδιον το αλπικόν (στα ελληνικά "πόδι του λιονταριού).

Προστασία/Καλλιέργεια

Το Εντελβάις φυτρώνει ψηλά σε βραχώδεις γκρεμούς της Αυστρίας και των Βαυαρικών Άλπεων. Λόγω των οικολογικών προβλημάτων της Ευρώπης και ιδιαίτερα των Άλπεων το Εντελβάις συγκαταλέγεται ανάμεσα στα είδη που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Εξαιτίας αυτού το προβλήματος, από το φθινόπωρο του 1990 ένας αριθμός φυτών Εντελβάις μεταφέρθηκε στη Νέα Ζηλανδία, σε ένα νέο προστατευμένο χώρο για διατήρηση και αναπαραγωγή του είδους.

Προέλευση

Το λουλούδι έγινε δημοφιλές τον 19ο αιώνα. Φυτρώνει ψηλά σε βραχώδεις γκρεμούς της Αυστρίας και των Βαυαρικών Άλπεων. Τελευταίες έρευνες όμως, έφεραν στην επιφάνεια ένα βιβλίο που χρονολογείται από το 1910 και το οποίο αναφέρει ότι το λουλούδι Εντελβάις στην πραγματικότητα έφθασε στην Ευρώπη από την Ασία σε κάποιον από τους προηγούμενους αιώνες.

Θρύλοι/Λαογραφία

Το εντελβάις ονομάζεται και Βασίλισσα των Πάγων ή Αιώνιο Λουλούδι των Άλπεων. Έχει γίνει σύμβολο των βουνοκορφών και της προστασίας της φύσης. Στη γλώσσα των φυτών συμβολίζει τη δύναμη. Είναι γνωστό επίσης ως αστέρι των Άλπεων. Υπάρχουν πολλοί μύθοι σχετικά με την προέλευση του. Σύμφωνα με έναν από αυτούς το αστέρι που οδηγούσε τους Τρεις Μάγους διαλύθηκε σε αμέτρητα μικρότερα πεφταστέρια που σκορπίστηκαν στις πλαγιές των Άλπεων, όπου φυτρώνουν τώρα τα «Αστέρια των Πάγων». Ένας άλλος μύθος ισχυρίζεται ότι τα φύτρωσαν από τα δάκρυα της Βασίλισσας του Χιονιού, την πρώτη φορά που ένιωσε οίκτο. Είναι κοινό στοιχείο ιστοριών αγάπης και τραγωδίας, ως σύμβολο αληθινής αγάπης και αξιών. Η λαϊκή παράδοση εξηγεί ότι ένας νέος άντρας θα σκαρφαλώσει στους απότομους γκρεμούς, θα αποσπάσει ένα εντελβάις και θα το φέρει στην πολυαγαπημένη του. Σύμφωνα με λαϊκές παραδόσεις της περιοχής λέγεται ότι "μόνο οι εκλεκτοί μπορούν να πιάσουν το εντελβάις". Αυτό υπονοεί ότι μόνο οι έμπειροι ορειβάτες (οι εκλεκτοί) έχουν τη δυνατότητα να προσεγγίσουν τις απόκρημνες περιοχές που φυτρώνει αυτό το λουλούδι.

Συμβολική χρήση

• Εμφανίζεται στα Αυστριακά νομίσματα των 2 cents, όπως και των 2 euro.
• Είναι το ανεπίσημο εθνικό λουλούδι της Ελβετίας.
• Χρησιμοποιείται στα ονόματα τουριστικών και αεροπορικών εταιριών, όπως Edelweiss Air και Swiss national tourism organisation.
• Χρησιμοποιείται ως λογότυπο από διάφορες αλπινιστικές λέσχες, όπως οι Deutscher Alpenverein, Austrian Alpine Club και UIMLA.
• Χρησιμοποιήθηκε ως έμβλημα, κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου από πολλές στρατιωτικές μονάδες, τόσο από τα Ναζιστικά στρατεύματα όσο και από τις Συμμαχικές δυνάμεις.
• Η μπύρα Edelweiss Weissbier πήρε το όνομα της από το λουλούδι.
• Στην ταινία "Η μελωδία της ευτυχίας" υπάρχει τραγούδι αφιερωμένο στο εντελβάις.